Schuldig aan een stikstof crisis?
5-11-2019
Verkeren we in een stikstofcrisis, of creëren we er nu zelf één?
Dat we in een zogenaamde stikstofcrisis zitten heeft weinigen kunnen ontgaan.
Bezorgde burger gaat op onderzoek uit.
Wat ís stikstof eigenlijk?
Stikstof is een scheikundig element met symbool N, wat staat voor Nitrogen, en atoomnummer 7 in het periodiek systeem heeft. In de wetenschap behoort stikstof tot de niet-metalen (groep 15). Stikstof is een gezellig atoom, het verbindt zich namelijk graag. In de lucht verbindt het zich graag met zichzelf, je ziet het vaak als een paar. Twee aan elkaar gekoppelde stikstofatomen duid je aan met N2 , zie het plaatje hieronder
Hmmm, eens kijken of het iets eenvoudiger kan.
Lucht is niets anders dan een mengsel van allerlei gassen. Het bestaat voor 78% uit stikstof en voor 20% uit zuurstof, dat mensen nodig hebben om te kunnen blijven leven. Het hele kleine deel dat nog overblijft (2%) bestaat uit CO2 (koolstofdioxide), waterdamp en hele kleine hoeveelheden argon, neon etcetera. (Wikipedia.org)
Dus stikstof is iets wat altijd al in de lucht zit. Hoe kan stikstof nu dan zo`n probleem zijn?
Dat komt doordat de stikstof in de lucht zich verbindt met andere stoffen en zo kan neerslaan op de bodem van Europees aangewezen natuurgebieden, in EU-termen Natura 2000. Alle stikstof die in de andere gebieden terecht komt vormt echter geen probleem.
Stikstof is een voedingsstof voor planten. De ene plant groeit er harder door dan de andere. De planten, bijvoorbeeld grassoorten, die er harder door groeien overwoekeren dan te beschermen zeldzame planten in een natuurgebied, die minder profiteren van de stikstof.
De stikstof komt via de lucht evengoed ook in zo’n natuurgebied terecht. Dit gebeurt via mest in de vorm van ammoniak, die daaruit verdampt en door de lucht meegevoerd wordt, maar ook via verbranding in de vorm van stikstofoxide, wat dus met name wordt veroorzaakt door verkeer en industrie. Feitelijk hebben we dus twee problemen:
- een ammoniak probleem door mest en;
- een stikstofoxide probleem door verkeer en industrie.
Om dit precies uit te werken zou je de beide problemen afzonderlijk moeten benaderen. Er zijn namelijk per probleem verschillende technische mogelijkheden. Hierop zullen we op een later tijdstip apart ingaan.
Deden we het dan zo slecht?
Nee. We hebben gedurende de laatste 20 jaar aanzienlijke reducties gerealiseerd zoals uit onderstaande grafieken blijkt.
Waarom dan ineens dat probleem?
Dat komt doordat we ons doelen hebben gesteld om de “stikstof” verder terug te dringen. Enerzijds vloeit dat voort uit EU-afspraken en anderzijds vooral uit de ambities die de Nederlandse overheid zichzelf gesteld heeft, om toch maar het braafste jongetje van de klas te kunnen zijn. Die ambities liggen nog een stuk hoger dan wat Europees was afgesproken:
- de overheid heeft zich een veel hogere norm opgelegd dan dat EU van ons vereiste;
- de meetmethode die onze overheid hanteert is ook nog eens veel strenger dan in bijvoorbeeld Duitsland, waar ze een methodiek hebben die tot aanzienlijk lagere waardes leidt;
- er zijn door onze overheid meer gebieden aangewezen als Natura 2000 gebied dan strikt noodzakelijk was.
We hebben de ambities die de Nederlandse overheid zichzelf heeft opgelegd niet kunnen waarmaken, omdat onze Natura 2000 gebieden ook nog eens dicht in de buurt liggen van gebieden waar menselijke activiteiten zoals wonen, werken, recreëren, veeteelt e.d. plaatsvinden. Om hier een mouw aan te passen heeft de overheid het PAS systeem (Programma Aanpak Stikstof) bedacht. Dat komt er in het kort op neer dat we een overschrijding in het ene gebied kunnen compenseren in een ander gebied en dat we dat niet op hetzelfde moment hoeven te doen. Zeg maar schuiven in de tijd en naar een ander gebied. Dat was een doorn in het oog van een activistische milieugroep genaamd Urgenda die dit tot aan de hoogste rechter, in dit geval de Raad van State, heeft bestreden. Op 29 mei 2019 deed deze een uitspraak en stelde Urgenda in het gelijk. Het PAS systeem werd verworpen wat betekende dat vrijwel alles stilgelegd moest worden totdat er een nieuwe systematiek wordt bedacht die wel juridisch stand houdt.
Wat zouden we nu theoretisch kunnen doen?
- lagere normen;
- een meetmethode die vergelijkbaar is met die van Duitsland;
- een aantal gebieden niet langer als Natura 2000 gebied aanmerken.
- technische oplossingen toe te passen om de uitstoot te bedwingen.
- deze problematiek in handen geven aan een groep van doortastende mensen met een gedegen wetenschappelijke kennis en kunde naast mensen uit de praktijk.
Kan dat nu in de praktijk dan zomaar?
Daar lopen de meningen over uiteen.
- het verlagen van de norm zou, zo zeggen de voorstanders, zonder ingewikkelde procedures kunnen;
- of dit met het aanpassen van de meetmethode ook makkelijk kan valt te betwijfelen. Je hebt dan geen direct vergelijkingsmateriaal meer met het verleden;
- het teruggeven van het label Natura 2000 voor een gebied wordt Europees een heel moeilijk verhaal door de rigide opstelling van de EU, tenzij we bereid zijn de EU te verlaten;
- Vaak moeten technische oplossingen nog bedacht worden en daarna gaat er nog wel wat tijd overheen voordat ze breed ingevoerd kunnen worden. Dit blijft uiteraard wel de moeite waard;
- Helaas is het formeren van een groep van doortastende mensen een tijdrovend, politiek proces maar ook in dit geval is het de moeite waard om daar direct mee te starten.
Wat kunnen we dan ondertussen nog verbeteren?
Uiteraard kunnen we nog wel wat doen. Ten eerste kijk je naar wat we kunnen verminderen. Minder vaak autorijden en minder vaak vliegen. Vaker fietsen, lopen of met het openbaar vervoer reizen. De veestapel terugbrengen is een optie die D66 uit de hoge hoed toverde, maar ook dat vergt tijd en daarmee snij je diep in het bestaansrecht van de agrariërs, die nu al tijden van de ene maatregel in de andere gestort worden en bovendien heeft dit aanzienlijke economische consequenties. Daarnaast wordt die productie dan verplaatst naar landen die minder schoon produceren. Daarom is dit volgens ons geen goede optie.
We kunnen ook op natuurlijke wijze helpen door bijvoorbeeld bomen te planten. Bomen gebruiken namelijk, onder andere, stikstof om van te leven en geven er zuurstof voor terug.
Australië geeft daarin al het goede voorbeeld, voor 2050 gaan zij één miljard bomen planten.
https://www.globalcitizen.org/en/content/australia-will-plant-1-billion-trees/
Like onze Facebookpagina om op de hoogte te worden gehouden van nieuws en updates!
Heeft u naar aanleiding van onze artikelen suggesties en vragen? Of heeft u zorgen over een (groot) maatschappelijk probleem?
dan komen wij graag met u in contact.